20220815 195511

विलोम शब्द

User avatar placeholder
Written by Priya Patel

August 15, 2022

विलोम शब्द

विलोम शब्द

Contents Summary

महत्वपूर्ण विलोम शब्द

शब्द      विलोम शब्द
उत्तम      अधम
अन्तर्मुखी   बहिर्मुखी
सुगम       अगम
सुलभ     दुर्लभ
सुबोध     दुर्बोध
सरस      नीरस
अन्तर्द्वन्द्व  बहिर्द्वन्द्व
अल्पायु     दीर्घायु
अग्रज     अनुज
आगमन    प्रस्थान
आदि       अन्त
अनुलोम    प्रतिलोम
अति       अल्प
अमर      मर्त्य
अमावस्या    पूर्णिमा
अनुरक्ति     विरक्ति
आकाश     पाताल
आगामी     गत/विगत
आदर       निरादर
आय        व्यय
आशा     निराशा

To prepare notes please install our Mobile App – https://play.google.com/store/apps/details?id=com.knowledgebeemplus.online

आविर्भाव   तिरोभाव
अन्तर्धान     तिरोधान
आकर्षण      विकर्षण
उत्कर्ष       अपकर्ष
उत्थान      पतन
आभ्यंतर     बाध्य
आस्तिक      नास्तिक
आद्र     शुष्क
आत्मा    परमात्मा
आयात     निर्यात
आसक्त     अनासक्त
अन्धकार    प्रकाश
अथ          इति
अवनि     अम्बर
अधिक    न्यून
अज्ञ       विज्ञ
अतिवृष्टि   अनावृष्टि
अँधेरा      उजाला
अनुकूल      प्रतिकूल
अनिवार्य       वैकल्पिक
अल्पमत        बहुमत
अनुगामी        अग्रगामी
अपव्ययी       मितव्ययी
अपमान       सम्मान
अपना        पराया
अनुराग       विराग
अपेक्षा       उपेक्षा
अल्पसंख्यक    बहुसंख्यक
अमृत       विष
अरुचि      सुरुचि
अभिशाप    वरदान
ऐश्वर्य       अनैश्वर्य
ऐतिहासिक    अनैतिहासिक
करुण      निष्ठुर
झूठ       सच
मिथ्या    सत्य
ताप       शीत
तीव्र      मन्द
तुच्छ     महान्
तुकान्त    अतुकान्त
दक्षिण     उत्तर
पुरब      पश्चिम
प्रलय      सृष्टि
दुर्जन     सज्जन
स्वच्छ   अस्वच्छ
संश्लिष्ट   विश्लेषित
स्वामी    सेवक
देशज     विदेशज
देव      दानव
देवता    राक्षस
धर्म      अधर्म
धैर्य      अधैर्य
नश्वर     शाश्वत
नगर      ग्राम
नागरिक    ग्रामीण
नाम        अनाम
नाथ       अनाथ
निरर्थक    सार्थक
निरामिष    सामिष
निर्लज्ज    सलज्ज
नैसर्गिक     कृत्रिम
परमार्थ      स्वार्थ
पक्ष        विपक्ष
पराजय     जय/विजय
जागरण     निद्रा
जंगम       स्थावर
जीवित        मृत
जंगली        पालतू
प्राचीन      नवीन/अर्वाचीन
प्रत्यक्ष      परोक्ष
प्रवृति    निवृत्ति
प्रशंसा      निन्दा
प्रसिद्ध     अप्रसिद्ध
प्रेम        घृणा
पूर्णता      अपूर्णता
पूर्ण        अपूर्ण
बन्धन       मोक्ष/मुक्ति
पूर्ववर्ती      परवर्ती
सफल      असफल/निष्फल
पुरातन       नूतन
पुराना      नया
बर्बर/असभ्य     सभ्य
अन्तरंग       बहिरंग
बलवान      बलहीन
भद्र       अभद्र
भेद      अभेद
लघुता      गुरुता
लिप्त      निर्लिप्त
लोभी      निर्लोभी
लौकिक    अलौकिक
विमुख     सम्मुख
विधवा     सधवा
विशिष्ट   साधारण
विस्तृत    संक्षिप्त
विधि    निषेध
विवेक    अविवेक
वीर    कायर
उन्नत     अवनत
उन्नति     अवनति
जय       पराजय
इच्छा     अनिच्छा
इष्ट       अनिष्ट
उपकार     अपकार
उत्साह      निरुत्साह
उर्वर      उरूसर
उऋण    ऋणी
उग्र         शान्त
शान्त      अशान्त
उतार    चढ़ाव
उच्च     निम्न

Active and Passive Voice – https://knowledgebeemplus.com/active-voice-into-passive-voice/

उदय  अस्त
ऊँच   नीच
उद्याचल   अस्ताचल
उदार    कृपण
उत्कृष्ट    निकृष्ट
उत्तीर्ण    अनुत्तीर्ण
उपयुक्त    अनुपयुक्त
उपसर्ग     प्रत्यय
उपयोग    अनुपयोग
सदुपयोग    दुरुपयोग
उधार    नकद
हर्ष     विषाद
एक     अनेक
एड़ी     चोटी
एकज    विकीर्ण
ग्राह्य     त्याज्य
गृहस्थ     संन्यासी
आद्य     अन्त्य
आम     खास
आवृत्त    अनादृत्त
इहलोक    परलोक
कटु        मधु
कठोर     कोमल
कपट      निष्कपट
कनिष्ठ      ज्येष्ठ
कर्मण्य     अकर्मण्य
कीर्ति      अपकीर्ति
वक्र        सरल
सुन्दर      कुरूप
क्रय       विक्रय
खरीद     फरोख्त
कृत्रिम     प्राकृतिक
कृतज्ञ      कृतघ्न
कृष्ण      शुक्ल
खण्डन     मण्डन
गणतन्त्र    राजतन्त्र
गरल       सुधा
स्वर्ग      नरक
गुण       दोष
गुप्त       प्रकट
गुरू        लघु
विपन्न     सम्पन्न
राजा      रंक
अमीर     गरीब
धनी      निर्धन
दुर्बल     सबल
घर      बाहर
चर      अचर
चिरन्तन    नश्वर
चोर/असाधु    साधु
धूत       अधूत
पण्डित     मूर्ख
परतन्त्र    स्वतन्त्र
आजाद     गुलाम
पाप       पुण्य
पुरस्कार      तिरस्कार
प्रधान       गौण
सम      विषम
सक्रिय     निष्क्रिय
सगुण     निर्गुण
सहयोगी    प्रतियोगी
सखा/मित्र     शत्रु
सशंक       निस्संक
सापेक्ष     निरपेक्ष
साक्षर     निरक्षर
सुगन्ध     दुर्गन्ध
सुशील    दुःशील
सुकर्म     कुकर्म
स्थूल       सूक्ष्म
मूर्त       अमूर्त
सुर       असुर
सुकाल     अकाल
सुसंगति    कुसंगति
सौभाग्य    दुर्भाग्य
सम्पन्न     विपन्न
संकल्प     विकल्प
सन्धि     विच्छेद
सन्तोष     असन्तोष
संघटन    विघटन
क्षर        अक्षर

Our Telegram Channel – https://t.me/Knowledgebeem

For Complete Preparation of English for Board Exam please Visit our YouTube channel –
https://www.youtube.com/c/Knowledgebeem

Our Mobile Application for Solved Exercise – https://play.google.com/store/apps/details?id=com.knowledgebeem.online

Visit Our Website –
https://www.knowledgebeem.com

Share This Post
Image placeholder

Hi, I’m Priya Patel, founder of Knowledgebeem. I help Class 8-12 students learn English, Science, and Math easily. I also share model papers, board exam guides, and tips for UP Police, SSC, Railway, and BHU. Teaching in simple way is my motto!

Leave a Comment